NEVER
Interdyscyplinarny projekt badawczy „ Pamięć, przyjemność, wstyd i przestrzeń publiczna Beratu”

Wystawa doktorantów Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Wydziału Komunikacji Multimedialnej Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Studentów Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Karolina Dziubata
Angelika Fojtuch
Łukasz Gniadek
Michał Grochowiak
Anna Jochymek
Jakub Kapanusch
Ewa Kubiak
Diana Lelonek
Jędrzej Lichota

Piotr Macha

Martyna Michałowska
Ewelina Nowakowska
Maria Prusińska
Alexandra Staniewska

Opieka naukowa i artystyczna:

dr hab. Waldemar Kuligowski (UAM)
prof. dr hab. Marek Wasilewski (UAP)

Wernisaż̇ 19.04.2017 g. 18.30
Wystawa 20.04-04.05.2017
Galeria Spokojna, ul. Spokojna 15 Warszawa, Wydział Sztuki Mediów, ASP w WWA

Interdyscyplinarny projekt badawczy

„Pamięć, przyjemność, wstyd:

przestrzeń publiczna Beratu”

Berat to miasto w środkowej Albanii. Przez prawie 35 lat w jego pobliżu znajdowało się jedno z największych i najtrwalszych haseł propagandowych świata. Był to napis „ENVER”, utworzony w 1968 roku jako wyraz hołdu dla komunistycznego przywódcy Albanii Envera Hodży. Napis widniał na zboczu góry Shpirag i był widoczny z odległości wielu kilometrów. Wymiary każdej z pięciu liter to 150 metrów wysokości i 50 metrów szerokości. Po transformacji ustrojowej 1991 roku, wiele albańskich partii politycznych domagało się likwidacji napisu. Nie dało się go jednak usunąć, nawet przy zastosowaniu materiałów wybuchowych i prób spalenia (przy których śmierć poniosło dwóch żołnierzy). Propagandowe hasło nadal trwało w niezmienionej formie, stopniowo nabierając cech atrakcji turystycznej. W lipcu 2012 roku dokonano jednak pomysłowego aktu przechwycenia i subwersji dawnego hasła. Albański artysta Armando Lulaj zainicjował akcję usunięcia napisu, a finansowego poparcia udzieliły mu zarówno podmioty samorządowe, jak i osoby prywatne. Akcja polegała na pobieleniu gigantycznych liter wapnem, w taki sposób, by oryginalny napis „ENVER” zastąpić nowym: „NEVER”.

Znajdujący się nieopodal Beratu napis jest ewenementem na skalę światową. Historia propagandowego hasła - przypisywane mu znaczenia, zmiana statusu, a w końcu akt zawłaszczenia i zmiany jego sensu - sama w sobie jest unikatową opowieścią o polityce i kulturze. W ciągu ponad 30 lat napis stał się elementem lokalnego krajobrazu estetycznego i społecznego Beratu. Napis wywoływał społeczne emocje. Sama artystyczna akcja Lulaja również spotkała się z różnorodnymi komentarzami i ocenami. Przestrzeń publiczna Beratu stała się w rezultacie złożoną przestrzenią wartości – pamięci, przyjemności i wstydu.

Nasz projekt miał na celu zbadanie przestrzeni publicznej Beratu w kontekście propagandowego hasła z 1968 roku i jego transformacji w roku 2012.