Maryna Tomaszewska, „Kuratorzy. The Curators”
Wydawca: BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, 2019;
Język: polski, angielski
188 stron, oprawa twarda
ISBN 978-83-63505-47-9

https://bwa.wroc.pl/events/premiera-ksiazki-maryny-tomaszewskiej/

Kim są dziś kuratorzy, co stoi za fantazją?

Postanowiła sprawdzić to Maryna Tomaszewska, artystka znana z takich przedsięwzięć jak Polish Phrase Book with Art in Backround czy czasopismo Periodyk najgorszy, w których stawia pytanie o istotę art worldu i znaczenia współczesności. Ideą projektu Kuratorzy jest zamiana ról: tym razem to nie kuratorzy zajmują się artystką i z jej dzieł tworzą wystawę; to ona umieszcza ich w świetle jupiterów, a wynik swoich działań przedstawia i poddaje publicznej ocenie.

W 2002 roku grupa Azorro dokonała podobnej zamiany w jednym ze swoich prześmiewczych filmów zatytułowanym Portret z kuratorem w tle: podczas wernisaży, ustawiając kamerę wśród gości, artyści pozowali przed nią tak, by w tle uchwycić znanych kuratorów. Było to w czasach, gdy prestiż tego zawodu był najwyższy, a praca Azorro zwracała uwagę na zależność artystów od władzy instytucji i jej prominentnych przedstawicieli.

Dziś gdy niemal każda galeria, nawet związkowa czy akademicka, ma swojego kuratora, a ogromna rzesza absolwentów historii sztuki i studiów kuratorskich zasila to zawodowe pole, warto znów ustawić kamerę tak, by uchwycić w kadrze przedstawicieli tego bodaj najbardziej zmitologizowanego zawodu w sektorze kultury.

W swoim najnowszym projekcie Tomaszewska zajęła się problemem szczególnie interesującym dla aktorów pola sztuki w dobie jego prekarności. Problemem tym, jak dobitnie wykazał to w swoim słynnym już tekście Dark Matter George Scholette, jest dystrybucja widzialności, którym to obszarem, wydają się wciąż zawiadywać kuratorzy – i to niezależnie od strukturalnych zależności, od polityki i rynku, a także wynikających z nich definicyjnych komplikacji. Efektem projektu jest monumentalny, choć prosty w odbiorze, indeks nazwisk kuratorów działających w Polsce.

Konstruując swoje przedsięwzięcie, autorka świadomie ogranicza się do suchych danych. Mierząc się z tematem wystawiennictwa współczesnej sztuki w Polsce, Maryna Tomaszewska, jak zwykle przeprowadziła drobiazgowe badanie. Zdecydowała się, w ramach blisko rocznej kwerendy instytucji i wydarzeń kulturalnych, objąć swoim projektem pełne spektrum przedsięwzięć sztuki najnowszej. Artystka przyjęła, że kuratorem w Polsce jest każda osoba, która w okresie 2015-2019 w domenie publicznej określiła się tym mianem. Bez względu na jakość i ilość prezentowanych wystaw, poruszaną problematykę, zaproszonych artystów czy przyjęty model kuratorski. Ważny był wolumen, czyli jaka de facto jest liczba, tak pojmowanych, kuratorów. Tym gestem Tomaszewska wyszła daleko poza mainstream. Dodatkowo, budując roboczą typologię pola autorka stworzyła otwartą listę kategorii wzorców kuratorstwa w Polsce.